Wystawa „Węgry i Cud nad Wisłą. Węgierska pomoc w wojnie polsko-bolszewickiej”

Polska, odrodzona po 123 latach zaborów, tworząca – w ogniu walk o granicę – prawie milionową armię, potrzebowała uzbrojenia i wyposażenia, a także odpowiedniego zaplecza produkcyjnego. Wojsko Polskie w zakresie broni i amunicji uzależnione było od dostaw zagranicznych. Dzięki pomocy materiałowej Francji, Węgier, Stanów Zjednoczonych a także wsparciu militarnym Ukrainy, możliwa była walka z imperializmem bolszewickiej Rosji, która „po trupie Polski” chciała zanieść idee komunistycznej rewolucji do socjalizujących państw Europy Środkowej i Wschodniej.

Węgry, które doświadczyły komunistycznej rewolucji i krwawego terroru Węgierskiej Republiki Rad, już w 1919 roku wsparły Polskę przekazując jej m.in. 20 mln. naboi do karabinów Mannlicher, 20 tys. ładunków artyleryjskich. Ponadto władze węgierskie zgodziły się na ciągłą produkcję amunicji dla Polski, a także przekazały cały zapas amunicji do karabinów Mannlicher.

Symbolem węgierskiej pomocy w decydującym punkcie wojny Polski z Rosją bolszewicką jest przybycie 12 sierpnia 1920 roku na dworzec w Skierniewicach 80 wagonów z węgierską amunicją. Z raportu złożonego przez gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego podczas posiedzenia Rady Obrony Państwa 5 lipca 1920 roku wynika, że Sztab Generalny Wojska Polskiego szacował, że amunicja będąca na stanie Wojska Polskiego ulegnie wyczerpaniu 14 sierpnia 1920 roku. Zatem węgierski transport amunicji do Skierniewic dotarł do Polski w ostatniej chwili, umożliwiając zwycięstwo w bitwie warszawskiej i niemeńskiej, a tym samym – odwrócenie losów kampanii i obronę niepodległej państwowości polskiej.

Losy Węgrów i Polaków połączyły się ponownie w 1956 roku – gdy na Węgrzech wybuchła antykomunistyczna rewolucja. Społeczeństwo polskie solidaryzowało się z Węgrami przede wszystkim oddając krew oraz poprzez zbiórki pieniędzy, żywności i lekarstw. Krew oddało wówczas łącznie 10-12 tys. Polaków, blisko połowę tj. 795 litrów udało się przesłać do Budapesztu. Polska przyjęła zorganizowane grupy dzieci węgierskich na wypoczynek. Całkowita pomoc przekazana na Węgry za pośrednictwem Polskiego Czerwonego Krzyża wynosiła 25,5 tony środków krwiozastępczych, lekarstw, środków opatrunkowych i sprzętu medycznego, 331 ton żywności, 32 tony odzieży, 10 ton mydła i materiałów budowalnych.

Na przełomie lat 80 i 90 oba kraje wyzwoliły się z komunistycznej dominacji Związku Radzieckiego. Zwieńczeniem zmian było wspólne przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego w 1999 roku. Dzisiaj aktywnie współpracują w ramach NATO oraz Grupy wyszehradzkiej.

W Centralnej Bibliotece Wojskowej w 101 rocznicę przybycia węgierskiego transportu do Polski zostanie otwarta wystawa przygotowana przez Hungarian Military History Institute and Museum. Na ekspozycji prezentowana jest m.in. replika wagonu kolejowego, skrzynie amunicyjne, amunicja z okresu wojny polsko-bolszewickiej oraz fragmenty polskiego umundurowania i polskie odznaczenia. Wystawę można zwiedzać godzinach otwarcia Biblioteki do 30 grudnia 2021 roku.