Powstanie miało wpływ na całą Europę

„Kontynent europejski mógł zostać właściwie zsowietyzowany”.

Stefczyk.info: Debata dotycząca Powstania Warszawskiego nie dotyka na ogół szalenie ważnego i ciekawego wątku dotyczącego powojennych zmian geopolitycznych. Czy Powstanie miało znaczenie strategiczne dla losów powojennej Europy?

Prof. Wojciech Roszkowski: Z całą pewnością Powstanie miało znaczenie geopolityczne. Ludzie, którzy zdecydowali o wybuchu Powstania, nie byli jednak na pewno w stanie wyobrazić sobie skutków, jakie Powstanie wywołało. Jednak fakty świadczą, że Powstanie miało swój wpływ na powojenną Europę. Gdyby ofensywa sowiecka nie zatrzymała się w momencie wybuchu Powstania, Sowieci mogliby dojść znacznie dalej wgłęb Niemiec. Pytanie jak daleko jest oczywiście otwarte, tego nie wiemy. Jednak mogliby zająć większą część terytorium Niemiec.

Co wtedy mogłoby się stać?

A wtedy „niemiecka republika demokratyczna” po wojnie mogłaby objąć nie 1/4 terytorium Niemiec, ale być może 5/6 czy 7/8. Zsowietyzowanie Niemiec byłoby znacznie łatwiejsze. Być może komuniści francuscy i włoscy doszliby w swoich krajach do władzy. Obecność Amerykanów w Europie mogłaby z kolei nie wystarczyć, oni nadal walczyliby we Francji. A po wojnie mogliby się wycofać, licząc co najwyżej na współpracę z Wielką Brytanią. Kontynent europejski mógł zostać właściwie zsowietyzowany. Oczywiście tego nie wiemy do końca. W historii można mówić jedynie o możliwościach. Nie jesteśmy w stanie sprawdzić żadnej alternatywnej przeszłości. Jednak ewentualność, o jakiej mówię jest prawdopodobna.

Dlaczego Stalin zdecydował się czekać aż Powstanie zostanie zduszone, aż Polacy się wykrwawią, zamiast przeć na Zachód?

To trudno ocenić i rozstrzygać. Nie wiadomo przecież jaką świadomość miał Stalin. On musiał kalkulować, czy lepiej wstrzymać ofensywę pod Warszawą i zdobyć Polskę, też iść do przodu, zakładając, że Polska i tak zostanie zsowietyzowana, starać się zdobyć całe Niemcy. Kiedy wojska sowieckie stawały przed Warszawą Stalin musiał zadać sobie to pytanie. Albo Polska i kawałek Niemiec, albo trudniejsza sowietyzacja Polski i bój o całe Niemcy. Tego nie wiemy, archiwa kremlowskie w tej sprawie na razie milczą. Jednak być może kiedyś się dowiemy.