Po raz pierwszy w wolnej Polsce…

… Defilada Pamięci Żołnierzy Niezłomnych w Gdańsku!

Krajowa Defilada Pamięci Żołnierzy Niezłomnych Gdańsk 2015 odbędzie się 1 marca 2015 r.,  a jej początek zaplanowano na godz. 12:00. Organizowana jest przez Stowarzyszenie SUM we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.

 To jedno z kilku ważnych gdańskich wydarzeń związanych z obchodami Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy „Wyklętych” Należą do nich m.in. spotkanie w dniu 28.02. o godz. 17:00 przy ul. Srebrniki w związku z akcją zapalenia zniczy w Alei Żołnierzy Wyklętych czy  Apel Poległych Żołnierzy Niezłomnych na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku w dniu 1 marca o godz. 18:00. Uroczyste obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” objął patronatem honorowym Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz a Defilada Pamięci została dofinansowana ze środków Miasta. 

Główną ideą tego projektu jest upamiętnienie ludzi, którym przez wiele lat odmawiano dobrej pamięci i należnej wdzięczności. Tak się potoczyła nasza historia, że zarówno bohaterscy żołnierze Armii Krajowej, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie jak i powojenna partyzantka niepodległościowa czyli łącznie kilkaset tysięcy żołnierzy nigdy nie doczekało się tryumfu we własnej ojczyźnie.

 Nigdy społeczeństwo polskie nie miało możliwości uczestniczenia choćby w uroczystej defiladzie powitania bohaterów. To takimi słowami („Ziutka” czyli Józefa Szczepańskiego z batalionu Parasol)

A gdy miną już dni walki, szturmu i krwi, bratni legion gdy z Anglii powróci, pójdzie wiara gromadą Alejami z Paradą i piosenkę szturmową zanuci

- żołnierze wyśpiewywali swoje niespełnione nigdy marzenie.

Defilada Pamięci może być jego symbolicznym ziszczeniem. Defilada Pamięci może też stać się corocznym zgromadzenie Gdańszczan służącym integracji wokół ważnych i wartościowych idei oraz wspólnotowemu i bezpośredniemu przeżyciu. Obywatele potrzebują również informacji, co szczególnie ważne w stosunku do narodowego święta które zostało ustanowione niedawno.

 Wielu Polaków zakończyło swoja edukację historyczna w szkołach okresu PRL gdzie temat antykomunistycznego podziemia niepodległościowego w najlepszym razie nie istniał, a następnie wiedzę uzupełniali przypadkowo lub wcale. Dziś jest to temat który musi przebić się do świadomości Polaków mimo zalewu niezliczonej ilości różnorodnych informacji.

Gdańsk ma dodatkowo historyczne powody upamiętniania męczeństwa „Żołnierzy Niezłomnych” – tu odkryto  groby „Inki”,”Zagończyka” i innych żołnierzy antykomunistycznego ruchu oporu i  z tym regionem jest m.in. związana historia 5 Wileńskiej Brygady AK.

 W Defiladzie weźmie udział kilkanaście grup rekonstrukcyjnych z całej Polski prezentujących m.in. II Korpus Polski gen. W. Andersa, I Dywizję Pancerną gen. W. Maczka, I Samodzielną Brygadę Spadochronową gen. S. Sosabowskiego, Marynarkę Wojenną, Polskie Siły Powietrzne, III Wileńska Brygadę AK, V Wileńską Brygadę AK mjr. „Łupaszki”, AK – Batalion Czata 49 i Zgrupowanie „Radosław”, WiN – Oddział mjr. „Zapory”, Narodowe Siły Zbrojne, Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. Na czele tych formacji przejedzie na białym koniu grany przez aktora Teatru Wybrzeże Generał Władysław Anders.

 Ulicami Gdańska przejedzie też czołg „Panthera”, zdobyty w Powstaniu Warszawskim, który walczył jako „Pudel” w plutonie pancernym „Wacek”, w batalionie AK „Zośka”. Formacje wezmą udział we Mszy Świętej o godz. 11:00 w  Bazylice Św. Brygidy a następnie przemaszerują wraz z gdańszczanami i gośćmi ulicami Katarzynki, Podmłyńską, Pańską, Węglarską, Kołodziejską, Tkacką, Długą do Ratusza Głównego Miasta. Tam oddziały przejdą przed symboliczną trybuną oddając hołd kombatantom i udadzą się na Długi Targ, gdzie odbędzie się finał wydarzenia. Każda formacja będzie miała tablicę z własną nazwą, prowadzący będzie prezentował poszczególne jednostki historyczne a zarazem grupy rekonstrukcyjne.

 W Defiladzie weźmie udział Pstrong Orkiestra, młodzież szkolna oraz kibice z kapelanem środowiska ks. Jarosławem Wąsowiczem SDB na czele. Po odebraniu przez Generała Andersa końcowego raporty Męskie Towarzystwo Śpiewacze Trąbki Wielkie zaprezentuje koncert pieśni patriotycznych.

 ***

Dlaczego Defilada Niezłomnych? O idei wyjątkowego przedsięwzięcia pisze Adam Hlebowicz

A gdy miną już dni walki, szturmów i krwi,

Bratni legion gdy wreszcie powróci,

Pójdzie wiara gromadą Alejami z paradą

I tę piosnkę szturmową zanuci

Józef Szczepański „Ziutek”

Kiedy „Ziutek” żołnierz legendarnego batalionu „Parasol” pisał te słowa w połowie sierpnia 1944 roku w walczącej Warszawie on i jego koledzy mieli pewnie jeszcze nadzieję na pozytywne zakończenie ich walki. Jak wynika ze słów piosenki nie liczyli już nawet na pomoc polskich oddziałów z Zachodu, bo oni, ten „bratni legion”, mieli powrócić do ojczyzny, „gdy miną już dni walki, szturmów i krwi”. Powstanie upadło, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie nie wróciły do kraju ze sztandarami, bronią, pełnym wyposażeniem. Niespełna połowa tych żołnierzy tułaczy zdecydowała się na powrót do Polski, już nie takiej samej, jaką opuszczali przed kilku laty. Choć z nazwy polska, ojczyzna była od 1945 roku sterowana przez sowieckich mocodawców. Wkrótce sąd Polski Ludowej pozbawił obywatelstwa 76 wybitnych oficerów polskiego wojska, z generałami Andersem, Maczkiem, Kopańskim, Chruścielem na czele.

W kraju tymczasem wielu ludzi nie chciało się pogodzić z sowietyzacją Polski i pozostawaniem w roli wasala obcego mocarstwa. Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych, które postanowiły przeciwstawić się „nowej władzy” szacuje się na 120-180 tysięcy osób. Do legendy przeszło wiele oddziałów dowodzonych przez tych, którzy jeszcze wczoraj walczyli z Niemcami. Na Białostocczyźnie i Pomorzu był to oddział mjr „Łupaszki”, na Lubelszczyźnie i Podkarpaciu formacja mjr „Zapory”, na Podhalu grupa por. „Ognia”. Ostatni członek ruchu oporu – Józef Franczak ps. „Lalek” z oddziału kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka” – zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku. W walkach podziemia z komunistyczną władzą zginęło około 15 tys. ludzi, w tym około 7 tys. członków niepodległościowego podziemia.

 Uczestnicy ruchu partyzanckiego określani są jako „żołnierze wyklęci”, „żołnierze drugiej konspiracji” czy też jako „żołnierze niezłomni”. W czasach PRL ogół jednostek antykomunistycznych określany był jako reakcyjne podziemie, Armia Krajowa to były „zaplute karły reakcji”. Określenie „żołnierze wyklęci” powstało w 1993 – użyto go pierwszy raz w tytule wystawy Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r., organizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim.^.  

Defilada Pamięci Żołnierzy Niezłomnych organizowana jest przez Stowarzyszenie SUM, we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, ma za zadanie wypełnienie tej luki o której kiedyś pisał i marzył „Ziutek” Szczepański. To ostatni bowiem moment, żeby oddać hołd nie tylko tym poległym i pomordowanym bohaterom, ale żeby powiedzieć „dziękuję” tym naprawdę już bardzo nielicznym żyjącym żołnierzom tamtych organizacji niepodległościowych.

Zaprosiliśmy do Gdańska, tego bastionu wolności kilkanaście grup rekonstrukcyjnych z całej Polski prezentujących m.in. oddziały „Łupaszki”, „Zapory”, Zgrupowania „Radosław”, żołnierzy Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość i wielu innych, w tym zgodnie z pieśnią „Ziutka” Szczepańskiego, oddziały Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (2 Korpus Polski, Pierwsza Dywizja Pancerna pod dowództwem Gen. Stanisława Maczka, Pierwsza Samodzielna Brygada Spadochronowa po dowództwem Gen. Stanisława Sosabowskiego, polscy lotnicy, polscy marynarze).

Będziemy defilować od Bazyliki św. Brygidy ulicami Katarzynki, Podmłyńską, Pańską, Węglarską, Kołodziejską, Tkacką, Długą do Ratusza Głównego Miasta. Defiladę poprowadzi jadący na białym koniu, a jakże, wbrew prymitywnej propagandzie PRL, generał Władysław Anders. Następnie generał przejdzie na symboliczną trybunę gdzie wraz z kombatantami „wyklętych” formacji przyjmie Defiladę. Po przejściu przed trybuną oddziały w szyku ustawią się na Długim Targu, gdzie dowódca będzie wizytował formacje i odbierał raport oficera łącznikowego. Każda formacja będzie miała tablicę z własną nazwą, prowadzący będzie prezentował poszczególne jednostki historyczne a zarazem grupy rekonstrukcyjne. Podkreśleniem czynu zbrojnego Żołnierzy Niezłomnych będzie udział w wydarzeniu zdobycznego czołgu „Panthera”, który przez kilka dni był wykorzystywany przez batalion „Zośka” w walkach powstańczych na Woli.

W Defiladzie weźmie udział orkiestra oraz chór. Bardzo istotnym elementem Defilady Pamięci jest dla nas udział młodzieży ze szkół, w tym z tych placówek, których patronów w tym dniu czcimy w sposób szczególny.  Na odrębne podkreślenie zasługuje udział kibiców z całej Polski niosących transparenty poświęcone pamięci Żołnierzy Wyklętych. To właśnie środowisko kibiców piłkarskich dba w ostatnich latach o godne uczczenie pamięci naszych ważnych wydarzeń historycznych, zarówno w czasie meczów piłkarskich, rocznic tych wydarzeń jak i organizowanej od kilku lat przez duszpasterza tego środowiska ks. Jarosława Wąsowicza SDB, pielgrzymkach na Jasną Górę.

Pamiętaj, Ciebie także nie może zabraknąć na tej wyjątkowej Defiladzie!

Pamiętaj, po raz pierwszy w wolnej Polsce uczcimy w ten sposób pamięć Żołnierzy Niezłomnych!

Pamiętaj, cześć i chwała oddawana Bohaterom to nasz wspólny obowiązek!

Adam Hlebowicz