Archiwum

Wolność i suwerenność albo kasa?

Były już zapowiedzi „wzięcia Polski głodem”, były liczne groźby i próby szantażu, nadszedł czas na działania prawne. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że tzw. mechanizm warunkowości jest legalny i można wstrzymać unijne fundusze krajom, które nie spełniają oczekiwań praworządności Komisji Europejskiej. Tylko czy Komisja Europejska jest wstanie uszanować praworządność i demokratyczne decyzje wyborcze obywateli?

Kto ma rozstrzygać, co jest praworządnością? Dominujące w UE siły polityczne od lat narzucają pozostałym krajom własną agendę polityczną, naszpikowaną ideologicznie. Mamy się jej podporządkować bez względu na własny interes narodowy. Za rządów PO szło gładko. Partia Tuska błyskawicznie wdrażała najbardziej szkodliwe dla Polski dyrektywy i nie sprawiała najmniejszych „kłopotów wychowawczych”. Problem się zaczął, gdy straciła władzę, a rządy przejęli konserwatyści. Przejęli je – przypomnijmy – w wolnych demokratycznych wyborach. Teraz się okazuje, że w imię rzekomej unijnej praworządności demokracja i wolność wyboru nie mają żadnego znaczenia. Ważniejsze jest nadwyrężone i naciągnięte unijne prawo.

Szantaż finansowy wisi nad Polską już wiele lat. Teraz zaczyna być wdrażany. Szefowa Komisji Europejskiej stwierdziła, że przyjmuje orzeczenie TSUE z zadowoleniem i zapowiada, że KE „będzie działać z determinacją”. Fundusze będą więc wstrzymywane za każdą niesubordynację, która na razie odbywa się na polu wyłącznie ideologicznym i uznaniowym.

I właśnie w tym kontekście należy czytać niedawny spot Donalda Tuska, wymachującego unijnym banknotem i nazywającego idiotami polityków odwołujących się do interesów narodowych. Przedstawione przez Tuska palety z euro Polska dostanie tylko pod jednym warunkiem: jeśli PiS zostanie odsunięte od władzy przez Platformę, a ta będzie grzecznie spełniać oczekiwania Niemiec i polityków UE.

Przekaz jest prosty: wolność i suwerenność albo kasa. Przekaz haniebny.

Marzena Nykiel

Ten wyrok to zła wiadomość

Ale gra nigdy się nie kończy. Warto przeczytać dokładnie uzasadnienie wyroku, bo są tam fragmenty potwierdzające to, o co strony polska i węgierska walczyły od początku, co legło u podstaw przyjęcia w grudniu 2020 r. przez Komisję Europejską konkluzji (wewnętrznych zasad stosowania przez KE rozporządzenia o praworządności), czyli jego wąskie, ograniczone do spraw budżetowych, rozumienie.

Dziś mamy pewność, że także wedle TSUE procedury związane z mechanizmem praworządności mogą być użyte wyłącznie wtedy, gdy wystąpił skutek w postaci nienależytego zarządzania finansami lub istnieje udowodnione poważne ryzyko powstania takiej sytuacji.

Cytuję: „Omawiane rozporządzenie ma na celu ochronę budżetu Unii, i to jedynie w przypadku, gdy w państwie członkowskim dojdzie do naruszenia zasad państwa prawnego, które wpływa lub stwarza poważne ryzyko wpływu na prawidłowe wykonywanie tego budżetu”.

W ten sposób Trybunał potwierdził, że celem rozporządzenia jest wyłącznie ochrona budżetu.

Oczywiście „ryzyko wpływu” to pojęcia nieostre, ale w połączeniu z przyjętymi wcześniej przez samą KE zasadami (konkluzje na szczycie grudniowym w2020 r.) dają możliwość walki, ustalenia drugiej linii obrony przed ewentualnym bezprawnym blokowaniem funduszy.

Tym bardziej że przejrzystość wydawania środków unijnych przez Polskę nigdy nie budziła poważnych zastrzeżeń. Odwrotnie, polski system wolny jest od patologii w odróżnieniu od wielu państw. Potwierdzają to także unijne rankingi.

Co ważne: w hipotetycznej sytuacji, w której KE rozważałaby uruchomienie postępowania na mocy rozporządzenia o praworządności, musiałaby ona znaleźć poparcie dla swoich działań obejmujące minimum 55 proc. państw członkowskich reprezentujących przynajmniej 65 proc. ogółu ludności. Nie musi to być wcale takie oczywiste wobec zmieniającej się dynamicznie sytuacji politycznej na kontynencie. Gdyby jednak nawet tak się stało, polski rząd może zaskarżyć takie działania do TSUE – który związany będzie tutaj wyłożoną właśnie wąską interpretacją rozporządzenia, ograniczoną do ochrony budżetu unijnego.

Zaufania do instytucji unijnych zostało niewiele, ale tę złożoność sytuacji i możliwość dalszej obrony przed politycznym bezprawiem ubranym w szaty praworządności warto jednak dostrzec.

Michał Karnowski