Archiwum

To więcej niż spór o pomnik

Awantura o łuk triumfalny w Warszawie, który upamiętniałby zwycięstwo w wojnie z bolszewikami, to kolejna odsłona sporu o polską politykę historyczną. To, że takiego pomnika nie ma w stolicy trzy dekady po upadku komunizmu, jest po prostu skandalem.

To kwestia dotykająca naszej tożsamości narodowej oraz hierarchii wartości, wokół których chcemy zagospodarować naszą wolność. Każda duża zbiorowość potrzebuje wyraźnych i czytelnych znaków oraz symboli w przestrzeni publicznej, umożliwiających samoidentyfikację i poczucie wspólnoty. Dlatego od niepamiętnych czasów ludzkość stawiała pomniki swoim bohaterom i nic nie wskazuje na to, aby ta praktyka miała zaniknąć w przyszłości.

Wybór upamiętnianych postaci czy wydarzeń, a także miejsce i sposób ich uczczenia są wyrazem określonej świadomości historycznej. I o to dziś toczy się spór. O prawo do bycia dumnym z własnego narodu, a w konsekwencji o poczucie własnej wartości. Żaden naród o niskiej samoocenie – tak jak człowiek niewierzący we własne siły – nie może odnieść cywilizacyjnego sukcesu. Uprawiana przez długie lata pedagogika wstydu przyczyniała się do budowania w Polakach kompleksu niższości. Dlatego nie powstało wiele muzeów, pomników czy filmów fabularnych, które powstać powinny.

Piętnaście lat temu Lech Kaczyński, naprawiając tego typu zaniechanie państwa polskiego, doprowadził do budowy Muzeum Powstania Warszawskiego. Wówczas krytycy zarzucali mu, że koncentruje się na celebrowaniu klęsk i kreuje nas na naród cierpiętników, podczas gdy jest tyle zwycięstw, które można by upamiętnić. Dziś ci sami ludzie żalą się, że łuk triumfalny to wyraz polskiej tromtadracji, manii wielkości i pobrzękiwanie szabelką. Mało tego, pojawiają się głosy polityków mówiących, że ta sama armia, która w 1920 r. niosła nam komunizm, w  1944 r. przyniosła nam wolność.

Dlatego nigdy dość przypominania, że 15 sierpnia 1920 r. to data ważna w historii nie tylko Polski, lecz także Europy. Nieprzypadkowo lord d’Abernon nazwał Bitwę Warszawską „osiemnastą najważniejszą bitwą w dziejach świata”. Polacy uratowali wówczas nie tylko swój niepodległy byt, lecz także inne kraje naszego kontynentu od czerwonej zarazy. Podkreślanie tego to akcentowanie wolnościowych i antytotalitarnych fundamentów naszej wspólnoty politycznej.

Świętowanie stulecia Bitwy Warszawskiej powinno być połączone nie tylko z odsłonięciem odpowiedniego pomnika, lecz także z zaproszeniem na rocznicowe uroczystości przywódców z całej Europy i USA. Odmowa przyjazdu przez któregokolwiek z nich też miałaby swą wymowę. Na pewno zjawiliby się prezydenci i premierzy z naszej części kontynentu, która doświadczyła na sobie zła komunizmu. Byłby to czytelny sygnał wielu państw Europy Środkowej, Wschodniej i Północnej, że dokonaliśmy nie tylko politycznego, lecz także moralnego odrzucenia komunizmu. Jest to istotne zwłaszcza w obliczu dzisiejszej ofensywy marksizmu kulturowego, nieznajdującej wystarczającego odporu na Zachodzie.

Nasze przesłanie do świata nie może zostać zredukowane do jeszcze jednego epizodu w wielowiekowych zmaganiach polsko-rosyjskich, ale powinno się koncentrować na komunikacie, że sto lat temu Polska obroniła cywilizację zachodnią. I że dziś także gotowa jest bronić jej chrześcijańskich i wolnościowych fundamentów.

Grzegorz Górny