Archiwum

Unijne bezprawie

"Rule of law”, czyli rządy prawa. To jedno z najczęściej przywoływanych haseł przez unijnych urzędników, polityków, a także przez krajową opozycję. Tego chcą, tego żądają od Polski i od Węgier. Tego wymagają pod groźbą kar, sankcji, mniejszych i większych złośliwości.

Co jednak zrobić w sytuacji, gdy faktycznie to nie Polska i nie Węgry depczą unijne traktaty, zasady, ustalone reguły postępowania? Gdy ogólnymi zapisami o „państwie demokratycznym” czy o „prawie do sprawiedliwego sądu” uzasadnia się bezprecedensowe rozszerzanie kompetencji Unii Europejskiej? Co zrobić, gdy unijne trybunały służą nie obiektywnemu rozsądzaniu sporów, ale wykręcaniu ręki niepokornym, nielubianym rządom, także w sferze energetycznej, gospodarczej? Co zrobić, gdy to Unia Europejska coraz jawniej i coraz bezczelniej depcze „rule of law”?

W głośnym, zauważonym także na Zachodzie wywiadzie, którego europoseł Jacek Saryusz-Wolski udzielił dwa tygodnie temu tygodnikowi „Sieci”, padły znamienne słowa: „Traktaty były pisane przez ludzi, którzy celowo wprowadzali tam niedookreśloną i wieloznaczną szarą strefę, umożliwiającą rozmaite manipulacje i naciągnięcia. I to zjawisko narastało, aż doszliśmy do momentu, w którym traktaty są w biały dzień deptane”. I także: „Liczą na bałwochwalczą proeuropejskość, ignorancję i kompleksy po naszej stronie i że można nam wcisnąć jako prawo europejskie coś, co wcale nim nie jest”. Przemoc w jawny dzień. Po prostu prawny rozbój.

Trzeba o tym mówić, trzeba szukać recept. Rządzący nie są jednak w łatwej sytuacji. W przeciwieństwie do publicystów zawsze muszą zadawać sobie pytanie: dokąd doprowadzi eskalacja? Czy można wygrać otwartą wojnę z przeciwnikiem, który nie dość, że jest dziesięć razy silniejszy i bogatszy, to jeszcze ma po swojej stronie nieuczciwego sędziego, rozdzielającego chętnie żółte i czerwone kartki? Strategia zwodów, uników, uchylania się, ale także punktowego, zawziętego oporu, przyjęta przez władze w Warszawie, jest w tej sytuacji jedyną odpowiedzią, zwłaszcza po tym, gdy się okazało, że nawet największe pokłady dobrej woli i daleko idące ustępstwa nie pomagają w zawarciu trwałego porozumienia. Druga strona po prostu chce tej wojny.

Są takie chwile, w których można i należy cierpliwie czekać na zmianę koniunktury, na odmianę losu, na nowe szanse. Zgodnie z tym, co mówił węgierski minister Gergely Gulyás w opublikowanej niedawno na naszych łamach rozmowie: „Unia Europejska, tak jak inne organizacje, do których należymy, powinna nam pomagać, a nie myśleć, jak nam dokuczyć. Stosujemy jednak zasadę, którą Fidesz przyjął jeszcze pod koniec lat 80. w ramach walki z dyktaturą komunistyczną: staramy się zachowywać tak, jakbyśmy żyli w normalnym świecie”. Innego wyjścia nie widać, tym bardziej że te wszystkie ataki mają silne podłoże gospodarcze: chodzi o zatrzymanie grupy pościgowej Zachodu, krajów, które zaczęły myśleć samodzielnie i powoli łapią moc.

Jedno wydaje się ważne: trzeba się pozbyć złudzeń, że ataki na Polskę są wynikiem nieporozumień czy też błędów po naszej stronie. Przykład Turowa – jednej z wielu kopalni w tej części Europy – pokazał to jasno. Na wniosek Czech zastosowano niezwykle brutalną sankcję w sytuacji, gdy Niemcy i Czesi wydobywają i spalają węgiel brunatny na podobną skalę co my. Ich kopalnie jakimś cudem nie szkodzą ekosystemom hydrologicznym.

Polska musi grać sprytnie, musi uznawać realia geopolityczne, gospodarcze, społeczne. Inna droga będzie po prostu politycznym samobójstwem. Być może musi też wykazać się daleko idącą elastycznością. Ale jednocześnie musi też jasno nakreślić linię, której nigdy nie przekroczy. Tą granicą jest akceptacja przemocy – prawnej i politycznej – jako głównej zasady gry toczącej się w Unii. Tego nam zrobić nie wolno. Musimy wołać o „rule of law”

Jacek Karnowski