Archiwum

Historyczna szansa

W przemówieniu z okazji 3 maja prezydent Duda, dziękując Polakom za niezwykłą pomoc okazywaną przez nich Ukraińcom, wezwał do odbudowy projektu I Rzeczpospolitej. Nie był to retoryczny ozdobnik historycznej rocznicy, ale wskazanie realnej, choć niezwykłej możliwości, jaka otwiera się dzisiaj dla naszych krajów. I Rzeczpospolita, nazywana Rzeczpospolitą Obojga Narodów, w rzeczywistości była krajem wielu narodów, w tym Rusinów, przodków dzisiejszych Ukraińców.

Agresja Rosji na Ukrainę jest straszna, ale często wojna zmienia zasadniczo stan rzeczy, a więc otwiera nowe możliwości. Zachowanie Polaków wobec Ukraińców przezwycięża historyczne animozje (z obu stron), a jednocześnie ujawnia potrzebę współpracy wobec moskiewskiego zagrożenia. Dotyczy to także innych narodów przynależących kiedyś do I Rzeczpospolitej – przede wszystkim Bałtów, o których wspominał prezydent – i obejmuje wszystkie kraje międzymorza.

Inwazja Moskwy udowodniła realność zagrożenia dla wszystkich sąsiadujących z nią europejskich krajów. W dużej mierze przygotowały ją jednak działania Berlina, który przekształcił UE zgodnie ze swoimi imperialnymi dążeniami. W wymiarze politycznym Unia umożliwia Niemcom sięgnięcie po status ośrodka globalnej polityki równorzędnego tak wobec chińsko-rosyjskiego układu, jak i Stanów Zjednoczonych. W tej roli Berlin coraz bardziej dystansował się do Waszyngtonu, wobec którego zawsze byłby słabszym aliantem, a więc realnie rozmontowywał atlantycki pakt. Natomiast rozbudowywał relacje z Rosją i Chinami.

Wprawdzie dziś z ociąganiem RFN podąża wreszcie za Stanami Zjednoczonymi i kierowanym przez nich NATO jako całością, ale dzieje się tak wyłącznie z powodu presji opinii publicznej zachodniego świata połączonego na nowo obrazami barbarzyństwa Rosji. Rządzący Niemcami robią to jednak niechętnie i nie wydaje się, aby w dłuższej perspektywie zrezygnowali z projektu Unii jako wehikułu swojej potęgi. Inwazja Moskwy na Ukrainę początkowo niespecjalnie ich przejęła. Oczekiwali szybkiego zwycięstwa Putina i przygotowywali się do powtórki strategii Angeli Merkel wobec agresji rosyjskiej na Ukrainę w 2014 r., tzn. symbolicznych potępień, mało znaczących sankcji i realnego powrotu do paliwowych układów z Moskwą, które przy narzuceniu radykalnej redukcji CO2 jeszcze bardziej podporządkowują Europę Niemcom jako dystrybutorowi rosyjskich surowców energetycznych. W tym kontekście szczególnie wymowna była ze strony Berlina sprzedaż broni do Rosji i blokowanie jej dla Ukrainy, w czym zresztą sekundowała im Francja.

W niemieckim projekcie Unii rządzi centrala, a więc głównie Berlin wspomagany przez francuskiego junior partnera, peryferia, do których zalicza się cała Europa Środowo-Wschodnia są jej podporządkowane, a Ukraina oddana zostaje Moskwie. Nie wydaje się, aby dominujące ośrodki UE zrezygnowały z tego podejścia. Nie odeszły przecież od prób dyscyplinowania niesfornych krajów, zwłaszcza Polski. Blokowanie należnych nam pieniędzy z Funduszu Odbudowy, brak jakiegokolwiek wsparcia dla polskich wysiłków pomocy Ukraińcom są dziś tego wyrazem. To presja, aby w Polsce powołana została władza uległa Berlinowi.

Obecna wojna uświadomiła USA potrzebę powrotu do Europy. Pozostawiona dominacji niemieckiej przestanie być ona realnym sojusznikiem Stanów. Powrót Ameryki jest szansą budowy atlantyckiej osi, która sięgałaby Europy Środkowo-Wschodniej. Polska jako najsilniejszy kraj regionu powinna zacząć tworzyć maksymalnie zintegrowany układ jego państw, który wspierałyby Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Dawałby on nam nie tylko bezpieczeństwo wobec zakusów Moskwy, ale stanowiłby przeciwwagę dla usiłującej zepchnąć nas do podrzędnej roli zachodniej Europy.

To projekt historyczny, który zasadniczo zmieniałby geopolityczny układ, w którym uwięźliśmy od paruset lat. Zderzy się on z radykalnym przeciwdziałaniem sił dominujących dziś w Europie, które posiadają wpływową ekspozyturę wewnątrz naszego kraju. Partia niemiecka, która wymachuje europejskim sztandarem, odwołuje się do zadawnionych kompleksów Polaków, wywołanej nimi mikromanii, a także ojkofobii, którą wykształciły w polskich elitach dekady pedagogiki wstydu. A jednak należy podjąć wyzwanie powrotu do dziedzictwa I Rzeczpospolitej. To historyczna szansa, której nie wolno zmarnować.

Bronisław Wildstein