Archiwum

Dlaczego celebrujemy dzień 11 listopada?

Tego dnia w roku 1918 na froncie zachodnim zakończyła się Wielka Wojna, czyli pierwsza wojna światowa. Zakończyła się dla nas Polaków szczęśliwie. Niemcy zostały pokonane, a pokój europejski miał być stanowiony – po raz pierwszy od czasów spotkania w Wiedniu w 1815 r. – nie przez naszych zaborców, ale potęgi zachodu: Francję, Anglię i Stany Zjednoczone, których byliśmy sojusznikami. My, czyli kto konkretnie? My, to znaczy Polska reprezentowana przez Komitet Narodowy Polski z prezesem Romanem Dmowskim na czele.

Tego samego dnia w Warszawie, bo w innych miastach wcześniej np. w Tarnowie, w Zakopanem czy na Śląsku Cieszyńskim, rozbrajano skorych do oddania broni Niemców. W tle tego spektakularnego wydarzenia odbywały się spotkania i negocjacje dotyczące przekazania przez Radę Regencyjną władzy w ręce Józefa Piłsudskiego. Fakt ten, szczególnie po zamachu majowym urósł do rozmiarów mitu założycielskiego II RP, podobnie jak utworzenie rządu Ignacego Daszyńskiego, a następnie Jędrzeja Moraczewskiego. Ten ostatni, mimo iż posiadł władzę dzięki Piłsudskiemu, jego uczynił następnie Tymczasowym Naczelnikiem Państwa udając przed zachodnimi aliantami, iż jego władza w Polsce nie pochodzi od niemieckich okupantów. Wysłano nawet, z datą 16 listopada, noty dyplomatyczne m.in. do państw zachodnich informujące o powstaniu państwa polskiego. Nikt jednak ze zwycięzców w I wojnie światowej nie zareagował pozytywnie na ten akt; rząd socjalistów z Warszawy został uznany jedynie przez Niemców. Groziła totalna izolacja Polski, jako państwa sprzymierzonego z pokonanymi, jak np. Węgry, Bułgaria czy Turcja. Socjaliści jednak nie chcieli ustąpić, mimo licznych manifestacji antyrządowych w Warszawie, mimo nacisków politycznych, a przede wszystkim fatalnej sytuacji ekonomicznej wyniszczonego wojną kraju. Nikt nie zamierzał przegranym w wojnie otwierać linii kredytowych, nieść pomocy finansowej.

A mimo tego, rząd socjalistów z Tymczasowym Naczelnikiem Państwa na czele nie zamierzał ustępować. Nie zamierzał się dzielić władzą w sposób realny. Oferta Wojciecha Korfantego, by powierzyć mu szefostwo rządu w zamian za utrzymanie stanowiska Naczelnika Państwa przez Piłsudskiego, została w listopadzie 1918 r. przez przyszłego Marszałka odrzucona. Zdawał sobie sprawę, ze swej siły politycznej wynikającej nie tyle z poparcia społecznego, co ze skutecznego szantażu. Oto bowiem, na zapleczu socjalistów niepodległościowych stały masy rozbuchanego bolszewickimi obietnicami pospólstwa, gotowego do rewolty. Socjaliści u władzy ze swoimi hasłami społecznymi stawali się zatem beneficjentami zagrożenia komunizmem.

Piłsudskiemu nie udało się jednak ominąć KNP, i jak się okazało po wynikach wyborów do Sejmu Ustawodawczego, zdecydowanej większości aktywnych politycznie Polaków (wybory relatywnie wygrali zwolennicy polityki Dmowskiego i Paderewskiego, i oni sami startujący z listy ZLN). Na szczęście dla sprawy polskiej, do Warszawy przybył w styczniu 1919 r. Ignacy Jan Paderewski, któremu Piłsudski zdecydował się powierzyć zadanie formowania rządu. Stanowiło to czytelny sygnał dla państw Zachodu i dla KNP w Paryżu, że Polska zdecydowała się zostać sojusznikiem zwycięskich mocarstw. Na nasze szczęście! Zaczynały się bowiem obrady wersalskie, i cały dyplomatyczny wysiłek Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego z czasów wojny oraz fakt utworzenia Armii Błękitnej, jako formacji zwycięskiej w wojnie, zostały by zmarnowane.

Świętując dzień 11 listopada, zastanówmy się zatem, czy wiemy tak dokładnie dlaczego ten dzień jest dla nas Polaków taki ważny. Ano dlatego, że ostatecznie w styczniu 1919 r. znaleźliśmy się wśród państw które wygrały 11 listopada I wojnę światową. I zapamiętajmy, komu to zawdzięczamy w pierwszym rzędzie. A komu, w drugim…

Jan Żaryn