Autorzy 2023 - promocja!

Archiwum

Wydanie nr 11-12/2020 (90-91)

GŁOS NACZELNEGO

3
Dwie odsłony tego samego medalu Jan Żaryn

Co było, co będzie

6
Co było, co będzie Piotr Mazurek

Trójmorze

9
Dwa plany integracji Przemysław Waingertner

Wspomnienie

10
Anna Mizikowska (1926–2020) Jan Żaryn

TEMAT MIESIĄCA

11
Grudzień 1970 Naukowcy IPN

Felietony

19
Powrót polskości Grzegorz Górny
59
1951 – rok sowieckich szpiegów atomowych Paweł Skibiński
71
Nasi tatarzy Antoni Dudek
71
Polska wyjątkowość Ryszard Czarnecki
86
(Nie)bajka o smoku Gabriela Sierocińska-Dec
92
„Źródła niepodległości” Marek Jurek
98
Silva Rerum Andrzej Skwarczyński

Wehikuł czasu

20
Listopad, grudzień Michał Komuda

Skarby AGAD

24
Archiwiści Jacek Krochmal

Tajemnice AAN

26
Jak bronił się Lwów w 1918 roku Rafał Kierzkowski

Dawno temu

28
Dawid z Grodna – bohater czy zbrodniarz? Maciej Maciejowski
31
Dzieło Zygmunta Augusta Henryk Litwin

Dusza kontusza

35
Matka Magdalena Mortęska Henryk Litwin

Zdarzyło się

38
Niemieckie „prawo życia” Tomasz Panfil
41
O likwidatorach z kontrwywiadu Mariusz Olczak
45
Świeca wdzięczności Dariusz Zdziech
48
Kto wrobił profesora Quigleya? Jakub Maciejewski
50
Pieszo z Krakowa do Rzymu Maciej Kędziorek

IDMN

53
Ignacy Jan Paderewski wśród gejzerów Jacek R. Drecki
56
Polityk i wirtuoz. Ignacy Jan Paderewski w prasie francuskiej 1919–1941 Joanna Metzger
60
Arcybiskup Romuald Jałbrzykowski – ostatni rycerz kresowy Marta Cywińska

Prasport

62
Kryptonim „Poborca”, czyli SB na tropie transferowych afer Grzegorz Majchrzak

Polonia

64
Bolesław Świderski i wywiad PRL Krzysztof Tarka

Ziemiaństwo

67
Tyzenhauzowie i spadkobiercy Jarosław Kossakowski

Wojna na ekranie

70
O wojnie na serio, choć z przymrużeniem oka Karol Mazur

Narracja USPL

72
Feministyczny Gułag (1) Marek Jan Chodakiewicz

Pełna kultura

74
Pewien dżentelmen i jego katalog wydawniczy Paweł Orzeł
76
Książę zastępów niebieskich i „patron dobrej śmierci” Maria Radożycka-Paoletti
79
O Gałczyńskim inaczej Wojciech Osiński
82
Racja stanu, czyli o polski soft power Przemysław Waingertner
83
Z Błażejem Torańskim rozmawia Rafał Łatka
84
W kręgu Klio Rafał Łatka

Czym strzelać

87
Garbaty krogulec Kacper Grochocki

Diabeł nie mógł

88
Hrabina Maria Tarnowska Joanna Puchalska

Szlachetne zdrowie

90
Nie taka dynia straszna Krzysztof Żaryn

Władczynie

93
Bona Marek Barański

NAC prezentuje

94
Pociski wiatrem miotane Łukasz Karolewski

Ze zbiorów MPW

95
Płaszcz „Kotwy” Michał Tomasz Wójciuk
okładka
 
 

Dwie odsłony tego samego medalu

 W bieżącym numerze naszego pisma Czytelnicy znajdą dwa tematy miesiąca. W grudniu będziemy obchodzić 50. rocznicę tragedii z 1970 r., kiedy to władze komunistyczne (ekipa Gomułki) podjęły decyzję, by po raz kolejny strzelać do robotników. Nastąpiła w niedługim odstępie czasu kolejna kompromitacja reżymu. Jak słusznie mówił podczas posiedzenia Rady Głównej Episkopatu Polski z końca grudnia 1970 r. kard. Karol Wojtyła: „To nie jest tylko kryzys systemu u nas, to jest kryzys systemu w ogóle, systemu ekonomicznego, który nie daje tych rezultatów, na które liczył, które obiecywał, na które poniekąd stawiał”. Nieuchronność kryzysu systemu ekonomicznego została spotęgowana kryzysem moralnym i duchowym, widocznym co najmniej od 1968 r. Jak mówił dalej kardynał Wojtyła, wprawdzie samo dopominanie się o sprawy kultury w 1968 r. (sprzeciw wobec cenzury) nie wystarczyło, by zmusić władze do reakcji, a jedynie sprawy materialne (podwyżka cen z grudnia 1970 r.) to uczyniły, to jednak wydarzenia z grudnia 1970 r. i te sprzed dwóch i pół roku „musimy traktować w pewnym sensie … jako całość. To jest całość kryzysu, na który składa się i problem środków materialnych, chleba, i problem kultury, problem ducha”. Inaczej mówiąc, Grudzień ‘70 swoją tragedią unaocznił jednoznacznie, robotnikom w pierwszym rzędzie (jak części inteligencji rok 1968), że system komunistyczny nie ma nic do zaoferowania. Jest nie tylko pusty, ale i ciasny. Ta prawda, dla ludzi Kościoła i pokolenia umocowanego pamięcią o II RP i tysiącleciu dziejów Narodu od zawsze dostępna, stała się coraz powszechniejszą, akceptowalną w tych umysłach, które zostały zniewolone materializmem dialektycznym. Więcej nawet, same jakże często od czasów stalinowskich zmuszały Naród do pobytu w tej pustce i ciasnocie reżymowej ideologii. Grudzień 1970 r. widziany z perspektywy 50 lat jest zatem na nowo odczytywany. Ówczesne zbrodnie reżymu są dziś oceniane jako ujawnienie słabości systemu, który miał trwać wiecznie jako rzekomo spełniający wszystkie zachcianki ludzkie, a stał się reżymem podtrzymywanym przez przegranych cywilizacyjnie ludzi. Nie ludzi potępiamy a ideologię, która ich zniewoliła i zdegenerowała, wręcz pchnęła do zbrodni. Podobnie dziś, to „nie ludzie a ideologia”. Prowadzi ich do podobnego dna.

Jako IDMN rozpoczynamy obchody 160. rocznicy urodzin i 80 rocznicy śmierci naszego patrona, Ignacego Jana Paderewskiego (1860-1941). Od listopada do czerwca będziemy (na ile pozwoli nam koronawirus) zapraszać do udziału w różnych wydarzeniach, w tym dostępnych poprzez stronę www.idmn.pl

Ignacy J. Paderewski był wspaniałym kompozytorem, pianistą i mężem stanu, premierem w trudnym roku naszej niepodległości, w 1919. Zdobył jednak sławę, godną celebrytów, nie tylko z racji posiadanych talentów. Współgrały z nimi wartości, których był nosicielem i był im wierny. Był zatem przede wszystkim polskim patriotą, odpowiedzialnym za Ojczyznę i jej potrzeby. W 1910 r. tą potrzebą stał się pomnik Grunwaldzki w Krakowie, symbol jedności i wrażliwości Narodu; w 1914 r. tą potrzebą stało się porzucenie fortepianu na rzecz dyplomatycznych starań o wolną Polskę. Pozwoliło to Polakom cieszyć się z 13. punktu celów wojny wyznaczonych entencie przez Stany Zjednoczone, którą to deklarację przyjęli wszyscy sojusznicy amerykańskiego prezydenta, w tym Francja, Wielka Brytania i Włochy. Paderewski był człowiekiem miłosierdzia. Znany był ze swej ofiarności, kiedy to np. za darmo dał koncert zrozpaczonym studentom amerykańskim, którzy nie byli w stanie zebrać obiecanej sumy pieniędzy. Wśród nich był Herbert Hoover, który po I wojnie światowej oddał z naddatkiem Polakom dobro, które za młodu od Paderewskiego otrzymał. W tym numerze przeczytają państwo podobną historię, dotycząca Nowej Zelandii. I dobro wróciło, w 1942 r. gdy premier tego państwa zgodził się na przyjęcie pod skrzydła swych obywateli „polskie dzieci tułacze”. Takich ludzi dbających o ducha i materię Narodu jak Ignacy Jan Paderewski nam trzeba, także dziś.

Jan Żaryn, redaktor naczelny

Grudzień ’70 po pół wieku

15.10.2020

Wszystko to, co zwykło się potocznie nazywać, dość w końcu umownym określeniem: Grudzień 1970, było jednym z najważniejszych i zarazem najtragiczniejszych momentów w historii Polski po II wojnie światowej – pisze Jerzy Eisler w pierwszym z serii artykułów poświęconych Grudniowi ’70, w których przypomniano okoliczności tych wydarzeń.

Czytaj więcej

Niemieckie „prawo życia”. Eksterminacja inteligencji lubelskiej w 1939 r.

15.10.2020

„Wydałem rozkaz…, że celem wojny nie jest osiągnięcie jakiejś linii geograficznej, ale fizyczna eksterminacja wrogów. Obecnie tylko na wschodzie umieściłem oddziały SS Totenkopf, dając im rozkaz nieugiętego i bezlitosnego zabijania wszystkich mężczyzn, kobiet i dzieci polskiej rasy i języka, bo tylko tą drogą zdobyć możemy potrzebną nam przestrzeń życiową” – tak w sierpniu 1939 r. definiował swoje cele Adolf Hitler.

Czytaj więcej

Polityk i wirtuoz - Ignacy Jan Paderewski

15.10.2020

„Ta ręka, która wydobywała magiczne tony w muzyce, podpisywała też traktat pokojowy” – przytacza jedną z opinii o Ignacym Paderewskim Joanna Metzger, która przybliża czytelnikom, jak dużo miejsca francuskie redakcje poświęcały wybitnemu polskiemu politykowi.

Czytaj więcej

Dzieło Zygmunta Augusta

15.10.2020

W 2020 r. obchodzimy 500. rocznicę urodzin króla pamiętanego przede wszystkim jako bohatera „królewskiego romansu” i męża Barbary Radziwiłłówny – pisze Henryk Litwin w artykule przybliżającym polityczny wizerunek dokonań polskiego władcy.

Czytaj więcej
 

Zaloguj się, by uzyskać dostęp do unikatowych treści oraz cotygodniowego newslettera z informacjami na temat najnowszego wydania

Zarejestruj się | Zapomniałem hasła