Archiwum

W służbie Niepodległej

Dawno, dawno temu, w 2011 r. zaproponowałem ówczesnemu prezesowi banku BZ WBK Mateuszowi Morawieckiemu – którego wówczas nie znałem – by wsparł młodych, ambitnych historyków podnoszących swoje kwalifikacje naukowe w Instytucie Historii UKSW. Pracowałem na tym Uniwersytecie od blisko 10 lat i stale odczuwałem pewien niedosyt. Spod mojej, i moich kolegów z Instytutu Historii, ręki wychodziło co roku co najmniej kilku wybitnych magistrów historii, także wybitnych doktorów nauk historycznych. Maszynopisy ich prac leżały jedynie w czytelni, mimo że powinny się znaleźć w formie książek monograficznych na półkach księgarskich. I wtedy odnalazłem pana Morawieckiego, któremu przedstawiłem projekt mający na celu wsparcie młodych historyków. Marzeniem każdego autora pracy jest przecież wydrukowanie jego pracy magisterskiej czy doktorskiej. Muszą one – rzecz jasna – spełnić wymogi naukowe, ale bez pieniędzy żadna seria wydawnicza nie utrzyma się na rynku. I tak się zaczęło…

Z wydawnictwem UKSW i przez pierwsze lata wspierającym nas wydawnictwem państwa Jastrzębskich LTW wymyśliliśmy nazwę „W służbie Niepodległej”. Do Rady Programowej zgodzili się wejść wybitni historycy, także spoza UKSW, z profesorami Andrzejem Nowakiem i Wojciechem Roszkowskim na czele. Oni także mi zawierzyli. Bardzo im za to dziękuję. We wstępie do pierwszej pracy – mojej magistrantki Magdaleny Bogdan – pt. „Radio Madryt 1949–1955” – napisałem m.in.: „Seria »W służbie Niepodległej« nosi dumny i zobowiązujący tytuł. Jej twórcy przekazują czytelny sygnał, iż są naukowcami wpisującymi się w niepodległościową tradycję narodu i państwa polskiego. Jesteśmy także ludźmi wiary, dlatego wybraliśmy Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego jako miejsce pracy i wydawania naszej serii. Bliskie są nam słowa Prymasa Tysiąclecia, patrona uczelni, który stwierdził swego czasu: »Tak postanowił Bóg, który stworzył narodową formę bytowania, żądając, byśmy ją osłaniali«”. Do dziś wyszło ponad 20 książek z tej serii, prac magisterskich i doktorskich, których promotorami są pracownicy naukowi Instytut Historii UKSW. Są to głównie monografie, ale także prace zbiorowe zawierające artykuły magistrantów i doktorantów, wychodzące pod ich redakcją. Mój patronat – jako przewodniczącego Rady Programowej serii – ogranicza się do wspierania i moderowania młodych ludzi. W ślad za panem premierem Mateuszem Morawieckim, który zaryzykował jako prezes BZ WBK i wsparł finansowo raczkującą serię, poszli kolejni sponsorzy. Dziękuję mu bardzo za ten ówczesny gest i wiarę, że mogę być twórcą ważnego dzieła. Na rynku naukowym seria jest dziś obecna, a jej autorzy są doceniani. Prace m.in. Ilony Lewandowskiej czy Grzegorza Łeszczyńskiego były nagradzane lub nominowane do najbardziej prestiżowych nagród, a książki np. Rafała Sierchuły czy Sebastiana Bojemskiego o ludziach obozu narodowego, także Jana M. Jackowskiego o znanym kapłanie, w końcu Artura Kubaja, Przemysława Zwiernika i Jarosława Schabieńskiego o ludziach i dziełach Solidarności w różnych częściach Polski są w świecie naukowym powszechnie znane i wielokrotnie cytowane.

W niniejszym wydaniu „wSieci Historii” prezentujemy wybrane fragmenty książek monograficznych, które wyszły w serii w ostatnich latach – do 2020 r. włącznie. Są to prace zarówno znane, jak i mniej znane, do których lektury szczególnie zachęcam, np. do fragmentu świetnej monografii Moniki Wiśniewskiej o przedszkolach w Polsce Ludowej, stanowiących „siedlisko dewocji”, i o przedszkolakach podlegających od trzeciego roku życia presji ideologicznej. Wydawnictwo UKSW ma je w swoich magazynach. Tematyka serii jest bardzo różna, zgodnie z różnorodnością specjalizacji naszej uczelnianej profesury. Dominuje jednak wiek XIX i XX, a szczególnie widoczne są prace opowiadające o trudnych czasach PRL.

Jan Żaryn, redaktor naczelny