Archiwum

 Z pieniędzmi w kieszeni

Tematem miesiąca jest tym razem pieniądz, tradycyjny. A zatem banknot i moneta. Zajmujemy się szczególnie wiekiem XX, w którym odbyła się na terytorium państwa polskiego niejedna zmiana waluty, niejedna denominacja i niejedna reforma monetarna. Tę niezwykłą historię można zobaczyć w Centrum Pieniądza Narodowego Banku Polskiego. Można by, gdyby nie pandemia. Jest to jedno z ciekawszych muzeów w Warszawie, do którego przybywali gremialnie uczniowie ze szkół powszechnych, ale nie tylko. Także miłośnicy kolekcjonerstwa. Jedną z ważnych funkcji NBP pozostaje bowiem wybijanie monet (głównie) i banknotów. Od kilku lat jestem przewodniczącym specjalnej Rady Numizmatycznej przy prezesie NBP, w której skład wchodzą m.in. wybitni historycy: Andrzej Nowak, Wojciech Roszkowski, Antoni Dudek i Zbigniew Stawrowski. Także Robert Szydlik, znany heraldyk. Naszym zadaniem jest m.in. przygotowanie zestawu monet na kolejne lata, na ogół zgodnie z ważnymi rocznicami historycznymi. Jednocześnie proponujemy także serie monet, z których warto wymienić jedną – w związku z obecnym numerem pisma – czyli „Polscy ekonomiści”. Nie przez przypadek w pierwszej kolejności NBP wydało monety dedykowane Władysławowi i Stanisławowi Grabskim, Stanisławowi Głąbińskiemu czy też Romanowi Rybarskiemu (o którym zamieszczamy artykuł w tym numerze). Tych ludzi łączą dwie cechy. Z jednej strony należeli do szeroko pojętego obozu narodowego, tak przed I wojną światową, jak i w latach II RP. Byli wybitnymi postaciami życia publicznego, w tym politycznego. Z drugiej strony niewielu Polaków o tym wie, choć być może zna ich nazwiska. Wśród szczególnie rozchwytywanych monet znaleźć można serię Ojców Niepodległości – uhonorowaliśmy już chyba wszystkich! Także generałów, z Józefem Hallerem na czele. Dużą popularnością cieszą się monety z wizerunkami Żołnierzy Wyklętych. To jest chyba najbardziej ceniona seria przez samego prezesa NBP prof. Adama Glapińskiego, bo i w jego rodzinie odnajdziemy niezłomnego rycerza Niepodległej. Ja lubię szczególnie także te „lżejsze” historycznie serie, jak choćby wizerunki naszych piosenkarzy, z Czesławem Niemenem na czele, artystów z piękną Heleną Modrzejewską czy też monety prezentujące historyczne zabytki i ważne miejsca kultury narodowej, np. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, wybitą w 125-lecie teatru, z pięknym wizerunkiem Stanisława Wyspiańskiego. Za chwilę wyjdą kolejne… Trzeba również nadmienić, że wszystkie monety są piękne wizualnie, zaprojektowane przez wysokiej klasy artystów. Już państwo wiedzą, dlaczego do niniejszego numeru pisma zaprosiliśmy NBP? Oczywiście to jedna z instytucji państwa polskiego, które także prowadzą polską politykę historyczną, czy też pamięci – jak wolą niektórzy.

Kolekcjonerstwo to piękna rzecz, ale i kosztowna. Mam wrażenie, że ta pasja powoli zanika, przynajmniej w takich odsłonach jak kolekcjonerstwo znaczków pocztowych. Chciałbym bardzo zachęcić czytelników, szczególnie młodych, by poddali się tej niewidzialnej sile, która zachęca do historycznego zbieractwa. W domu być może będzie trochę więcej kurzu i na półkach trzeba będzie zrobić w miejsce telewizora trochę więcej przestrzeni na klasery, ale warto. Ja w młodości zbierałem znaczki wedle zasady, by zebrać je z jak największej liczby krajów, szczególnie niedostępnych w latach PRL. A więc miałem całą Afrykę, od Egiptu po RPA i Lesotho, także wszystkie zakątki Ameryki Środkowej czy rzecz jasna Indonezję. Moja słabość poriomańska, czyli skłonność do teoretycznie bezcelowych wędrówek, została w ten sposób zaspokojona. Może dzięki temu szczególnie od lat 90. XX w. co roku muszę gdzieś pojechać, tak bliżej, jak i dalej od domu. Nie wiem, jak zniosę tę pandemię! Kolekcjonerstwo to zdrowa pasja, a w przypadku monet – może nawet opłacalna. Kto wie?

Jan Żaryn, redaktor naczelny