Archiwum

W 1050. rocznicę państwa i narodu

Zbliża się nowy rok, rok niezwykły z punktu widzenia polskiej historii. W ciągu 366 dni przestępnego 2016 r. będziemy mogli przeżywać wydarzenia, które w sposób znaczący wpłynęły i wpływają na naszą tożsamość, na nasze życie. Będziemy mogli składać hołd osobom, które w ciągu 1050 lat naszej państwowości wpisały się na długą listę jej współtwórców, obrońców i osób walczących o nią. Tę listę otwiera małżeństwo Dobrawy i Mieszka, w którym role – co do wagi i konsekwencji dla Polaków – wcale nie są rozpisane tak jednostronnie. Jeśli już, to panowie winni udowodnić, że uczynili więcej dla ojczyzny niż ta Czeszka przynosząca nam chrześcijaństwo, a zatem i etykę, i prawo, instytucje państwa, jego kancelarię, w końcu kulturę wszelaką, od architektury, po lecznicze zioła. O wpływie kobiet na kształt ducha polskiego świadczą także splecione relacje między nami a Matką Boską Królową Polski, czczoną w pieśni „Bogurodzica” przez rycerzy pod Grunwaldem, obecną w obrazach cudami słynącymi, z cudem w czasie potopu z końca 1655 r., jak i z warszawskim z lata 1920 r. na czele. Ale kobiety polskie były same Jej biografią dotknięte, gdy z pokolenia na pokolenie – szczególnie w wieku XIX i XX – swych synów traciły.

Nasze dzieje to jednak także mężczyźni, i to nie byle jacy. Zacznijmy od ludzi Kościoła powszechnego, czyli od bł. bpa Wincentego Kadłubka, a skończmy na św. Janie Pawle II. Pierwszy otworzył nam oczy na wartość wolności, zespalającej i atrakcyjnej normy dla tworzącej się wspólnoty narodowej rozbijanej równocześnie dzielnicową dezintegracją. Ten drugi wprowadził nas całych w trzecie tysiąclecie, choć niejeden naród i niejedni nosiciele antyludzkich ideologii chcieli nas wymazać z mapy i pamięci. A gdzieś po drodze, na długiej taśmie naszych dziejów zobaczymy wielkiego ks. Mikołaja Kopernika oraz największych nauczycieli narodu: ks. Piotra Skargę czy ks. Stanisława Konarskiego, ale także ks. Stanisława Staszica, który rozumiał więcej z polityki niż niejeden świecki. Tę listę wybitnych kapłanów zamykają pokolenia, od „niepokornych”, z ks. Marcelim Godlewskim na czele, przez wojenne ofiary (ze św. Maksymilianem), aż po Prymasa Tysiąclecia i męczennika końca wieku ks. Jerzego. W tych polskich kapłanach, świętych i sługach Bożych odnajdziemy swoje potencjalne możliwości, jeśli chcemy czynić w życiu dobrze. My wszyscy z nich! Główny rys polskości, spleciony z chrześcijaństwem, obejmuje także wielkie dzieła świeckich twórców kultury. Poezja Cypriana K. Norwida czy Zbigniewa Herberta, aczkolwiek nie dostrzegamy jej w naszej codzienności, jak choćby słowa – i dylemat dla kolejnych pokoleń – Adama Mickiewicza: „mierz siły na zamiary”, a „nie zamiar podług sił”, to jednak jesteśmy w niej wychowani, ona w nas gra. Podobnie jak od dzieciństwa w oczach mamy Matejkowskiego Stańczyka, klęczącego powstańca czy melancholię Jacka Malczewskiego. Szukając ducha polskiego w tej przepastnej spuściźnie, będziemy w przyszłym roku opisywać po nowemu polskość, definiować ją. Prof. Jan K. Kochanowski pisał o niej pięknie w II RP, że cechuje ją „silne zarówno w mężczyźnie, jak i w kobiecie odwaga, męstwo, szczodrość i prawość, przysłowiowa niemal gościnność”. Kim jesteśmy? Czy nadal chcemy być Andrzejem Kmicicem, szalonym bohaterem, czy może Stasiem Wokulskim. A może oni już nie istnieją. Kim chcielibyśmy być? Czy już nie mamy przeszłości? Z czyjego dorobku jesteśmy szczególnie dumni. Nie przegapmy tej szansy, by się dowiedzieć, bo nie zdarza się często taka okazja: 1050. rocznica chrztu Polski. Chciałbym, byśmy mogli porozmawiać o sobie, przyjmując za punkt wyjścia ten dziejowy moment, w którym Mieszko I uwierzył w Boga i zdecydował się być wierny Jego przykazaniom. 2016 r. uroczyście ogłaszam zatem Rokiem Historii Polski. Niech w wybranym zakątku, każdego polskiego domu, w kraju i na uchodźstwie, znajdzie się miejsce na półeczkę z książkami i czasopismami o polskich dziejach. Niech w naszych sercach i umysłach znajdzie się miejsce na przeżywanie polskiego dziedzictwa, na przeżywanie bogactwa naszej kultury: wielobarwnej i wieloznacznej, jakby sprzecznej wewnętrznie, a jednak w najwartościowszej swej części, służącej podtrzymywaniu człowieka w jego zadaniach, w wierności Bogu i ojczyźnie. Nasz miesięcznik chciałby być inicjatorem i patronem tych wszystkich dzieł służących naszemu, stałemu odradzaniu się.

Jan Żaryn