Archiwum
Wydanie nr 5-6/2020 (84-85)
Głos naczelnego
3Co było, co będzie
6Sto odsłon na stulecie
9Temat miesiąca
10Wehikuł czasu
36Skarby AGAD
40Tajemnice AAN
42Dwa bratanki
44Dusza kontusza
56Felietony
62Zdarzyło się
60Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej
63Narracja USPL
68Prasport
70Polonia
72Ziemiaństwo
74Władczynie
77Pełna kultura
78Diabeł nie mógł
88Szlachetne zdrowie
90Czym strzelać
92Ze zbiorów MPW
93NAC prezentuje
95Z fototeki IPN
99Trzy nowości
Redakcja „wSieci Historii” przygotowywała kolejny numer pisma w warunkach niezwykłych. Z jednej strony mamy – gdy piszę te słowa – czas pandemii, rewolucyjnie wpływający na technikę i przyzwyczajenia życia codziennego, z drugiej – ważniejszej – jest to paradoksalnie dar, czas na refleksję, spojrzenie w lustro, by dojrzeć w miejscu samochwały Pana Boga.
Przygotowaliśmy co najmniej trzy ważne niespodzianki. Po pierwsze, tematem miesiąca jest cykl artykułów powstałych przy współpracy z Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie, a dotyczących postaci świętego papieża i wynoszonego do stanu błogosławionych Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dyrektorem tej ważnej na mapie nie tylko stolicy placówki jest od sierpnia 2017 r. pan Michał Senk. Bohaterowie tej części niniejszego numeru nadal jak za życia opiekują się nami, w niebie wypraszając łaski zrozumienia przez Polskę znaków czasu. Pozostawili także słowo żywe, aktualne – najmądrzejsze z mądrych, polskie dziedzictwo narodowe i uniwersalne jednocześnie. Szczególnie zachęcam do indywidualnej lektury homilii papieskich z IV Pielgrzymki do Polski z 1991 r., której motywem przewodnim był Dekalog, oraz do lektury kazań prymasa Polski z 1966 r., w których modlił się, by wyrastało w otulinie katolicko-narodowej kultury nowych ludzi plemię.
Po drugie, rozpoczynamy cykl tematyczny powstały z inicjatywy pani ambasador Węgier w Polsce – „Dwa bratanki”, którego celem jest przybliżenie doświadczeń historycznych Polski oraz Węgier, w kontekście setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej. Cykl ten będzie trwał do końca roku, a dominować w nim będzie perspektywa naszych bratanków. Pani dr Orsolya Zsuzsanna Kovács jest prawnikiem, od marca 2017 r. ambasadorem Węgier, ale od wczesnego dzieciństwa jest z nami związana poprzez swego ojca dr. Istvána Kovácsa, dyplomatę i historyka, do dziś uczestniczącego w różnorodnych polsko-węgierskich wydarzeniach historycznych (np. jest obecny co roku na filmowym Festiwalu Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni, gdzie mogliśmy z Małgosią poznać panią ambasador i jej tatę). Strona wykonawcza wspólnego projektu należy do Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie, którym kieruje od 2011 r. dr János Tischler, wielokrotnie sprawdzony przyjaciel Polski, m.in. jako historyk, autor ważnej książki „I do szabli…”, o doświadczeniach polsko-węgierskich z dramatycznego roku 1956 oraz z okresu powstającej w 1980 r. Solidarności. To dzięki niemu w kolejnych numerach pisma w 2020 r. odnajdziemy teksty zawierające najnowsze ustalenia badawcze czołowych historyków węgierskich.
Po trzecie zaś, jako p.o. dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego, a jednocześnie redaktor naczelny naszego czasopisma zachęcam do lektury nowej rubryki redagowanej przez IDMN. Celem Instytutu jest i będzie m.in. wprowadzenie do powszechnej świadomości wiedzy na temat organizacji związanych z jego patronami oraz na temat wybitnych Polaków, działaczy obozu narodowego i katolicyzmu społecznego, którzy przez kolejne dziesięciolecia, poczynając od czasów stalinowskich, byli co najmniej wymazywani z polskiej pamięci, a na ogół dodatkowo zohydzani i poniewierani, przy aplauzie zbyt wielu, by nie pozostawiło to w nas skutków fatalnych. Czy prawda o tej części naszego dziedzictwa wygra kiedyś? Czy ten dorobek odkryty powtórnie i wpisany świadomie do podstaw edukacji i kultury pozwoli naprawić oblicze tej ziemi? Zobaczymy my albo nasze dzieci i wnuki.
Jan Żaryn, redaktor naczelny
Rewolucja a rebours
Po trudnych negocjacjach Jan Paweł II przybył w 1979 r. aż na dziewięć dni do ojczyzny. Dziś już wiem, że to wydarzenie zmieniło bieg historii nie tylko Polski, lecz także Europy i świata – pisze Paweł Skibiński.
Duchowa przyjaźń
„Chociaż dzieliło nas prawie 20 lat wieku, to jednak czuliśmy się bardzo blisko, rozumieliśmy się” – tak swą relację z prymasem Stefanem Wyszyńskim, w 13. rocznicę śmierci Sługi Bożego, 28 maja 1994 r., podsumował Jan Paweł II.
Nieudana republika. Triumf i upadek rewolucji astrów z 1918
Zakończenie Wielkiej Wojny to dla Węgrów zupełnie nowy rozdział dziejów ich ojczyzny - trudny czas wykuwania się kształtu niepodległości wobec pokaźnego ograniczenia terytorium nowego państwa ? Pál Hatos pisze o zawiłościach węgierskiej sceny politycznej z początku XX wieku oraz sytuacji społeczno-gospodarcza, która doprowadziła do słynnej „rewolucji astrów” i ustanowienia Węgierskiej Republiki Ludowej.
Zapomniany koryfeusz wychowania narodowego
Doczekałam czasów, gdy publicystyce oraz czasopiśmiennictwu narodowemu przywraca my żmudnie należne miejsce na piedestale, a wnikliwa lektura pism Romana Dmowskiego, Jana Ludwika Popławskiego czy Korneliusza Zielińskiego daje nadzieję na powstanie ideowego kanonu narodowego – sylwetkę Lucjana Zarzeckiego przybliża Marta Cywińska.
Przemytnicy, handlowcy, balangowicze i kibice. Polacy na olimpiadzie moskiewskiej
Do Moskwy na „olimpiadę przyjaźni” w 1980 r. Polacy wyjeżdżali nie tylko dla emocji sportowych. Dla części dużo ważniejsze były handel i dobra zabawa. A wszystko pod czujnym okiem KGB i Służby Bezpieczeństwa. Grzegorz Majchrzak opisuje powody, dla których Polacy wyjeżdżali na olimpiadę w Moskwie w 1980 r.