Archiwum

Znaczki w listopadowej oprawie

Mam w swoim pokoju, od dzieciństwa zbierane, znaczki z różnych państw, wkładane niegdyś sumiennie do klaserów. Zacząłem je zbierać, gdy miałem 10 lat. W tej pasji była ukryta, jak dziś mogę tego dowieść, moja mania podróżowania. Zbierałem bowiem znaczki z myślą, by w zbiorach znaleźli się „reprezentanci” wszystkich państw świata. Miałem więc znaczki z Afryki: Nigerii, RPA czy Lesotho, ale i z równie oryginalnej Górnej Wolty, czy też z innych krańców świata: z Filipin i wszystkich państw Ameryki Południowej. Pierwszą część kolekcji stanowił prezent: odziedziczone dwa klasery, w których z kolei dominowały znaczki z okresu II RP, lecz także wojenne, kilka z okresu jeszcze carskiej Rosji oraz Austrii przed Anschlussem.

Piszę o tym nie tylko, by się pochwalić, ale by zachęcić państwa do lektury tekstów dotyczących historii Poczty Polskiej i historii w znaczkach polskich obecnej. Znaczna część artykułów tematu miesiąca powstała dzięki współpracy z Pocztą Polską SA. Serdecznie dziękuję panu prezesowi zarządu Przemysławowi Sypniewskiemu i całemu zespołowi, także autorom, za udział w pracy nad niniejszym numerem naszego pisma. Czytelnicy mogą zobaczyć m.in. zdjęcia pięknych znaczków wpisujących się swą tematyką w obchody rocznicy odzyskania niepodległości i budowania Polski Odrodzonej. Znaczki upamiętniające postać gen. Józefa Hallera, podobnie jak poświęcony Cichociemnym, wpisują się z kolei w obchody rocznic powstania „Błękitnej Armii” i pierwszego skoku na ziemie polskie okupowane przez Niemców. Poczta Polska SA, podobnie jak wiele innych instytucji, realizuje tym samym swój program historyczno-edukacyjny, w którym dominuje wola zaprezentowania całego spektrum postaw, ludzi i wydarzeń, stanowiących fundament naszej teraźniejszości i wpływających na obecny kształt Polski – państwa i narodu. Autorzy przypominają nam także o niezwykłych polskich dziejach, heroicznych, jak w przypadku obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku w 1939 r., jak i mniej znanej związanej z postacią Włodzimierza Polańskiego. Rosjanin, kolekcjoner i naukowiec, który wybrał Polskę na swoją ojczyznę, przyczynił się – jak nikt wcześniej – do poznania przez nas historii poczty na ziemiach polskich, m.in. w dziele życia „Znaki i marki pocztowe w Polsce w XVIII i XIX wieku (1780–1870)”. Jego życiorys to kolejny dowód na atrakcyjność naszej kultury, naszego dorobku cywilizacyjnego, któremu – jak widać – także na imię Poczta Polska.

Skoro wspominamy postacie historyczne, nie sposób nie odnieść się do artykułów poświęconych polskim cmentarzom, kościołom cmentarnym i kapliczkom. O jednym z tych miejsc, mnie szczególnie bliskim, piszemy w tym numerze – o nieodbudowanym po wojnie warszawskim kościele św. Jerzego, przy ul. Świętojerskiej, przy którym dawno, dawno temu znajdował się niezwyczajny Cmentarz Skazańców, powoli wygaszany do początku XIX w. W 1913 r. kościół w części zniszczono, wkomponowując go do bryły powstałej wówczas wielkiej Hali Świętojerskiej. W czasie II wojny światowej świątynia i bazar zostały wprawdzie zniszczone, ale ruiny mogły stanowić żywą pamiątkę po okrutnych czasach okupacji. Mój ojciec inż. arch. Stanisław Żaryn w 1949 r. – po odkryciu pozostałości gotyckich po świątyni – zaprojektował w tym miejscu trwałą ruinę, tak jak uczynili to np. Niemcy w Hamburgu. Niestety, ostatecznie w 1962 r. – jak piszą varsavianiści – gotyckie okna i łuki „bezmyślnie zburzono, by wznieść w tym miejscu standardowe bloki mieszkalne nieprzedstawiające żadnej wartości architektonicznej”.

Zbliża się dzień wspomnienia Wszystkich Świętych, a następnie Zmarłych (Zaduszki). Jak co roku będziemy chodzić na groby, o które dbamy jak niewiele narodów na świecie, jak co roku będziemy zbierać do puszek i dawać swoje oszczędności, by żaden grób polskiej rodziny – a jest ich wiele rozsianych na cmentarzach świata – nie pozostał zniszczony, zapomniany, anonimowy.

Jan Żaryn