Archiwum

W 100. rocznicę

Co roku w sierpniu obchodzimy liczne rocznice, których dziejowy sens odkrywamy na nowo. Co roku przypominamy więc o Powstaniu Warszawskim i dziś już nikt nie może się zdziwić, słysząc tego dnia o godz. 17.00 syreny wzywające do zatrzymania się w codzienności i do oddania hołdu blisko 200 tys. ofiar niepodległościowego zrywu Polaków. 4 sierpnia jesteśmy wszyscy z Pierwszą Kadrową na Oleandrach, by iść w bój za przyszłą Polskę. Z kolei w dniu Wojska Polskiego 15 sierpnia pamiętamy o zwycięstwie nad bolszewikami, które uchroniło Europę przed zalewem pogaństwa.

W kolejnych tygodniach sierpnia aż do ostatniego dnia tego miesiąca przypominamy sobie, jak – dzięki robotnikom, stoczniowcom – w 1980 r. podnosiliśmy się z kolan. „Solidarność” stała się nie tylko wielomilionowym ruchem aspirującym do kierowania samorządnym narodem, lecz nadto ruchem, który zbliżył całą Europę Środkowo-Wschodnią do upragnionej wolności. Nad tymi wszystkimi rocznicami i wydarzeniami od wieków rozpościera swój płaszcz opiekuńczy Matka Boska. Do Niej w sierpniu pielgrzymujemy na Jasną Górę, Jej oddajemy cześć 15 i 26 sierpnia. Maryjność i polskość stają się w tym miesiącu szczególnie nam bliskimi pojęciami, w których odnajdujemy przecież siebie samych.

W tym roku jednak redakcja postanowiła przypomnieć nam o innym wydarzeniu sierpniowym, jakże aktualnym. 15 sierpnia 1917 r. powstał w Lozannie, przeniesiony natychmiast do Paryża, Komitet Narodowy Polski ustanowiony przez grono działaczy niepodległościowych skupionych wokół prezesa Romana Dmowskiego. Politycy polscy, co najmniej od 1915 r., postawili na zwycięstwo państw zachodnich w wojnie, o którą modlił się po Powstaniu Listopadowym Adam Mickiewicz. Według nich jedynie pokonanie Niemiec oraz likwidacja Austro-Węgier pozwalały na utworzenie nowego ładu pokojowego, obejmującego nie tylko reaktywację Niepodległej, lecz także zbudowanie na nowych podstawach całego regionu.

Warto dziś przypomnieć te słowa, napisane przez Romana Dmowskiego w memoriale „Zagadnienia Środkowo- i Wschodnioeuropejskie” z lipca 1917 r., adresowanym do polityków Ententy: „Jeżeli Niemcy stracą Gdańsk i Triest, nieniemiecka Europa Środkowa, osiągnąwszy bezpośredni dostęp do morza nie tylko na Bałtyku, ale i na Morzu Śródziemnym, będzie zdolna wejść w bezpośrednie stosunki z narodami zachodnimi, z Anglią, Francją i Włochami, i ze wszystkimi innymi częściami świata – warunki niezbędne do osiągnięcia dostatecznej siły dla oparcia się niemieckiemu podbojowi ekonomicznemu i niemieckiemu politycznemu wpływowi. Przy bliskim obcowaniu umysłowym, gospodarczym i politycznym z krajami zachodnimi, nieniemiecka Europa Środkowa będzie najskuteczniejszym zabezpieczeniem równowagi europejskiej i przyszłego pokoju”.

Odwaga ma niejedno imię i znaczy naprawdę wiele. Czasem trzeba wyzwolić z siebie odwagę rozumu, by widzieć rzeczy niewidzialne lub skryte przez strach i dominujące wyobrażenia o świecie. Ta odwaga rozumu, poparta sprawną dyplomacją, może się okazać skuteczniejsza bronią niż niejeden oddział, legion lub wojsko. Dzięki niej w 1918 r. znaleźliśmy się wśród państw zwycięskich, a nie zwyciężonych.

W KNP działali ludzie, którzy w II RP stanowić będą trzon naszej – suwerennej – dyplomacji; to przyszli ministrowie i wiceministrowie spraw zagranicznych, w tym m.in. Ignacy Jan Paderewski, Roman Dmowski, Tadeusz Romer, Maurycy Zamoyski, Marian Seyda, Konstanty Skirmunt i wielu innych, także obecnych na niższych szczeblach hierarchii MSZ, jak wieloletni dyplomata Maciej Loret, mieszkający we Włoszech, Stanisław Kozicki, działacz narodowy.

Warto dziś sięgnąć w MSZ do tej tradycji polskiej dyplomacji.

Jan Żaryn