600. ROCZNICA UNII HORODELSKIEJ
Unia polsko-litewska ustanowiona w Horodle 2 października 1413 roku, zapoczątkowała historię Rzeczypospolitej. W dziejach Polski akt ten kojarzony jest przede wszystkim z wielkim sukcesem politycznym Korony Polskiej i Kościoła Rzymskiego. W dniach 27-28 września br. w Zamościu odbędą się uroczystości związane z 600. rocznicą podpisania unii polsko-litewskiej w Horodle, pod honorowym patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W komitecie honorowym zasiadają m.in. przedstawiciele sejmu polskiego i litewskiego, a także rządu polskiego oraz świata nauki Polski i Litwy.
Głównymi założeniami unii horodelskiej było potwierdzenie wspólnej polityki. Unia wprowadziła instytucję odrębnego Wielkiego Księcia na Litwie wybieranego przez króla Królestwa Polskiego
za radą i wiedzą bojarów litewskich oraz panów polskich. Wybór króla Rzeczpospolitej Korona miała uzgadniać w porozumieniu z Litwą. Postanowiono zwoływać wspólne sejmy i zjazdy polsko-litewskie, a na Litwie ustanowiono nowoczesną strukturę administracyjną z urzędami wojewodów
i kasztelanów. Sojusz w Horodle nadał 47 rodom litewskim polskie herby szlacheckie, a katolickim bojarom litewskim przywileje szlacheckie, jakimi cieszyła się polska szlachta.
Podpisana 600 lat temu umowa międzynarodowa była efektem obrad pierwszego w historii walnego sejmu Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Była kamieniem milowym kształtowania się europejskiej demokracji. Unia połączonych w wyniku nie agresji, ale dobrowolnej umowy, obu sąsiadujących ze sobą krajów, przetrwała następne 378 lat, licząc do uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów – powiedział Andrzej Krzyżanowski, Marszałek Stowarzyszenia Potomków Sejmu Wielkiego.
Akt unii horodelskiej do dziś, szczególnie w kontekście współpracy Polski z sąsiadami oraz dyskusji
o przyszłości Unii Europejskiej, może być wzorem, jak kształtować demokratyczną państwowość gotową do współpracy w różnych dziedzinach, przy jednoczesnym zachowaniu tożsamości i tradycji.
To absolutnie bez precedensu w europejskiej historii! Uważamy, że jest to wartość, do której my narody Europy Środkowej możemy się dziś odwoływać – dodaje Krzyżanowski.
600. rocznica unii horodelskiej uhonorowana zostanie otwarciem wystawy „Od Horodła do Horodła: 1413-2013” i międzynarodową konferencją „Unia w Horodle na tle stosunków polsko - litewskich od Krewa do Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów” w Zamościu, podczas której prelegenci podejmą się próby dokonania oceny postanowień unii horodelskiej, wpływu wyborów politycznych na późniejsze losy Polaków i pozostałych narodów zamieszkujących tereny dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Prelekcje poprowadzą obok polskich, naukowcy z Litwy, Ukrainy i Białorusi, ale także z Rosji
i Niemiec, a nawet Wielkiej Brytanii, m.in.: prof. Henryk Samsonowicz, dr Jonas Drungilas, prof. Andriej Blanuca, dr Aleh Dziarnowicz, dr Sergiej Polechov, Paul Srodecki, prof. Robert Frost. Wśród organizatorów konferencji znajduje się wielu autentycznych potomków jej uczestników i to zarówno owych 47 rodzin z Wielkiego Księstwa, jak tych liczniejszych rodzin ze strony Korony Polskiej,
a także potomków samego króla Jagiełły.
W wymiarze symbolicznym i naukowym będzie to również spotkanie spadkobierców dawnych narodów Pierwszej Rzeczpospolitej.
